Zegary mechaniczne to szczyt myśli technicznej XVII wieku. Ludzie zastanawiali się, jak mierzyć czas. Wahali się, co będzie lepszym rozwiązaniem: wykorzystywanie sił natury czy myśli technicznej. Wahali się, wahali i... wymyślili zegar wahadłowy. A później ciężarkowy. Może dlatego, że im ta myśl ciążyła? Tego już nawet najstarsi indianie nie wiedzą...
• Zegary mechaniczne Od wieków składają się z tych samych podstawowych elementów: napęd ciężarkowy lub sprężyna, przekładnia, urządzenie, które zatrzymuje ruch kół w regularnych odcinkach czasu, czyli wychwyt, regulator wychwytu i oczywiście tarcza zegarowa. Z czasem powstało kilka rodzajów wychwytów, kolejno ulepszanych, ale zasada ich działania pozostała ta sama. Budowę niektórych zegarów bardzo komplikowały dodatkowe urządzenia wybijające pełne godziny, kwadranse czy też pokazujące ruch planet.
• Zegar wahadłowy [ Wikipedia ] Zegar wahadłowy - zegar mechaniczny wykorzystujący wahadło jako regulator chodu do odmierzania czasu. Do wskazywania czasu w zegarach wahadłowych wykorzystuje się wskaźnik analogowy w postaci tarczy i wskazówek. Zegary te mają obudowy w postaci szafki, najczęściej drewnianej o zróżnicowanych wymiarach. Duże zegary z długim wahadłem ustawiane są na podłodze, mniejsze wieszane na ścianie lub ustawiane na półce (zegar kominkowy). Najczęściej spotykane zegary wahadłowe to zegary bijące (wybijające pełne godziny, półgodziny i kwadranse), kukułkowe (mechanizm bicia jest zastąpiony przez system piszczałek), wygrywające melodie (kuranty) oraz wskazujące czas (chodziki).
Zegar wahadłowy jest bardzo wrażliwy na zakłócenia pracy wynikające ze zmian temperatury, ciśnienia, niewłaściwe ustawienie oraz drgania pochodzące z otoczenia
Zegar wahadłowy napędzany jest zazwyczaj siłą grawitacji (obciążnik na lince), sprężyną lub elektromagnesem.
Pierwszy zegar wahadłowy został zbudowany przez Christiaana Huygensa, który około roku 1657 zastosował w praktyce prawo ruchu wahadłowego sformułowane przez Galileusza. Ówczesne zegary posiadały jedynie wskazówki godzinowe jednak wraz ze wzrostem dokładności chodu wprowadzono wskazywanie minut wskazówką minutową. Rozwój konstrukcji wychwytów powodował dalsze usprawnienie pracy zegarów wahadłowych do momentu skonstruowania przez George'a Grahama wychwytu spoczynkowego, który pod nazwą wychwytu Grahama jest stosowany do dziś.
• Zegar wahadłowy - opis Zegar wahadłowy został wynaleziony przez Galileusza oraz Leonardo da Vinci, jednak to właśnie CHRISTIAN HUYGENS zbudował pierwsze dokładne zegary wahadłowe. Swoje zegary opisał w książce "Horologium oscillatorium"
Christian Huygens skonstruował pierwszy właściwie działający zegar z wahadłem. Od tej pory błąd w pomiarach ograniczył się do kilku minut na dobę, a przy tym droga do zegarów i zegarków noszonych - powozowych i kieszonkowych - stanęła otworem . Dalej rozpoczęto już ulepszanie części - wychwytów ( wrzecionowych, hakowych, cylindrowych ) wynalazek balansu ze spiralą itd. Od tej pory kładziono wielki nacisk na precyzję wykonania zegarów . Gdy wiek XVIII przyniósł szczytowy rozwój zegarmistrzostwa angielskiego i francuskiego na równi współzawodnictwa zarówno w wynalazczości jak i estetyce oprawy i elegancji, a setki słynnych nazwisk pojawiło się w tej dziedzinie zaczęto ubiegać się o ich dzieła.
• Zegar ciężarkowy - opis Jego zaletą była prostota konstrukcji i stałość działania siły napędowej. Napędzany jest grawitacyjnie przez ciężarek wiszący na linie konopnej. Później stosowano łańcuch lub stalową linkę. Nakręcanie zegara polegało na nawinięciu liny na koło napędowe, co czyniło się za pomocą korby lub ciągnięcia łańcuszka biegnącego przez koło napędowe i zwisającego z drugiej strony. Zapadka nie dopuszczała do cofania się koła pod wpływem ciężaru obciążnika. Huśtające się wahadło kołysze kotwicą tak, że jej zaczepy na przemian zahaczają o zęby koła wychwytu. Każde wahnięcie uwalnia na krótki czas koło wychwytowe i umożliwia jego obrót o jeden ząb. Poruszające się zęby koła popychają kotwicę i utrzymują ciągłość ruchu wahadła. Ma ono zawsze stałą częstotliwość wahań, zależną wyłącznie od jego długości. Jest duszą zegara. Fascynujące są przekładnie, poruszające się we wnętrzu mechanizmu. Początkowo zegary miały jedną wskazówkę, potem oczywiście pojawiła się potrzeba precyzyjniejszego określania czasu. Zaczęto używać dwóch wskazówek. Sprężone ze sobą koła zębate gwarantują, że wskazówka minutowa wykonuje 12 obrotów dookoła tarczy zegarowej, podczas gdy wskazówka godzinowa okrąża tarczę jeden raz. Pozostałe przekładnie kontrolują szybkość obrotu koła naciągowego przez sprzężenie z mechanizmem wychwytowym. Wahadło z możliwością regulowania jego długości zapewnia dokładność odmierzonego czasu.
Trudno było taki zegar zabierać ze sobą w podróż. Nadeszła jednak potrzeba posiadania zegarka przenośnego, towarzyszącego właścicielowi w każdej chwili. Wyobraźmy sobie, jakże ostrożny w ruchach musiałby być człowiek, noszący kieszonkowy zegarek z wahadłem. To było niemożliwe i dopiero skonstruowanie wychwytu kotwicowego mogło zaspokoić tę potrzebę.
• Schematy
[